CARLO GOLDONİ (1707-1793)
'İki Efendinin Uşağı' isimli oyunu 1745'de Pisa'da avukatlık yapmakta olduğu sırada yazmıştır. Aslında Goldoni oyunu oyuncu Antonio Sacchi'nin isteği üzerine kaleme almıştır. Fakat o zamanlarda oyunun bir kaç sahnesini yazmıştır. 1753 senesinde tüm sahnelerini eksiksiz tamamlar. Günümüze kalan 1753 tarihli versiyonudur. Goldoni İtalya'da yazılmamış halk tiyatrosu komedyalarına (Commedia dell'Arte) edebi bir derinlik kazandırmıştır. Ayrıca bunları yazılı tiyatro metinleri haline getirerek aydınlanma döneminde burjuva tiyatrosunun kurulmasına ön ayak olmuş çok önemli bir yazardır.
Goldoni'nin italyan ve dünya tiyatrosuna kazandırmış olduğu en ünlü klasik eserlerinden 'İki Efendinin Uşağı' italyan halk tiyatrosu commedia dell'Arte'nin son zamanlardaki en önemli oyunlarındandır. Fakat o zamanlarda seyircinin az oluşu nedeniyle her gece yeni bir oyun oynanır. Oyuncular aynı konuyu her gece değişik sözler ve hareketlerle oynamak zorunda kalırlar. Oyunda seyircinin oyunu algılayabilmesi için tiplerin özelliklerini belirleyen maskeler kullanılmıştır. Goldoni oyunlarında ilk olarak sahneye Venedik'den değişik toplumlardan maskelerinde belirlemiş olduğu tipler getirir. Daha sonra maskeleri kaldırarak tipleri kişilere dönüştürür. Böyleci commedia dell'Arte Goldoni sayesinde burjuva tiyatrosuna dönüşür. Burjuvazinin kaynağı halktır. Oyunu o dönemdeki oyunlardan ayıran en önemli özelliği iyilerle kötüler, yenenlerle yenilenler gibi bir durumun bulunmayışıdır. Kişiler iyi kalplidir. Oyun sonunda hataları olsa bile kimse cezalandırılmaz. Sakin bir çevre ele alınır. Oyun mutlu sonla biter.
İki Efendinin Uşağı, zengin sevgililerin romantik duygulu hayatları, onların zıttı olan para kazanıp çok zor olan hayat mücadelesini sürdüren uşağın yalanlarla ve yarattığı karışıklarla süren gülmece dolu olayların öyküsüdür.
Oyunun başlıca kişileri; venedikli zengin ama cimri olan ihtiyar tüccar Pantolone, sürekli özdeyişler söyleyen boğazına düşkün entelektüel görünmeye çalışan bolonyalı doktor, aşkları uğruna her şeyi göze alan romantik genç sevgililer ve hizmetçi kızdır.
Ama bu türün en çekici ipleri uşaklardır. Başlangıçta Zanni olarak isimleri geçen uşaklar kurnazlıkları, hazır cevapları ve buluşlarıyla oyunun en önemli kişileridir. Biri kurnaz (Brighella), diğeri aptal (Arlecchino) iki uşak tipi vardır. İki Efendinin Uşağı'nda ise uşağın adı Truffaldino'dur.
Oyunun çevirisi Rekin Teksoy'a aittir.
Oyun üç perdedir.
17. yüzyılda Venedik'de geçmektedir. Kısaca özeti Pantolone kızı Clarice'i doktor Lombardı'nin oğlu Sılvıo ile evlendirmeye karar verir. Fakat Clarice'in öldüğü sanılan nişanlısı Federigo Rasponi çıkagelir. Herkes ne yapacağını şaşırır. Oysa o kişi Rasponi'nin kılığına girmiş kız kardeşi Beatrice'dir. Beatrice'in kılık değiştirmesinin nedeni abisini öldürmekle suçlanan sevdiğiğ Florindo'yu bulmaktır. Bu durumu bir tek otelci Brighella anlar, kimseye söylemez. Uşak Truffaldino ise daha fazla para kazanmak için hem Beatrice hem de Florindo'ya hizmet eder. Bu yüzden işler iyice karışır. Oyunun sonunda Truffaldino Smeraldina ile evlenmek istemesi üzerine gerçeği açıklar. Böylece karışıklıklar çözülür. Beatrice ile Florindo kavuşur.
Clarice ve Silvio'nun engelleri ortadan kalkar.
Mutlu sona kavuşulur.
Yıldız Teknik Üniversitesi bu oyunu oynayarak Maltepe Tiyatrolar Şenliği yarışmasında;
en iyi oyun, en iyi erkek oyuncu, en iyi kadın oyuncu, en iyi yardımcı kadın oyuncu
ve en iyi kostüm ödüllerini almıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder