ALMAN FENOMENİ ANDREAS GRYPHİUS

Andreas Gryphius, 2 Ekim 1616’da glogauda doğmuştur. 17. yüzyıl Alman barok edebiyatı şairidir.İlk resmi eseri 1639 yılında çıkan (Son und Feyrtags Sonnete) adlı eseridir. Daha çok lirik şiirleriyle bilinmektedir. Gryphius’us aile yaşantısından bahsedicek olursak   12 yaşında babasını veremden kaybetmiştir. Daha sonra annesi  Anna ve Michael Eder evlenmiştir. Daha sonra Gryphius’u  Akademik Gymnasium Danzig okuluna göndermişlerdir.Burda  3 sene eğitim görmüştür. Daha sonra annesi ve üvey babası  Görlitz şehrine eğitim için göndermişlerdir.Burada düzenli bir üniversite yaşamı vardır.Leiden Üniversitesini bitirmiştir. Daha sonra genç Gryphius Glogauer şehrinin Evanjelik okulundan bir öğretmen ile evlenmiştir.Gryphius okuduğu dönemde içinde olmak üzere 30 yıl savaşın içinde kalmıştır.O yüzden eserlerinde kendi zamanının acı deneyimleri,anne ve babasının erken kaybı,otuz yıl savaş dönemi,ilişkilerde ki dini zulümlerden ilham almaktadır.Gryphius’un odaklandığı trajediler ve şiirler savaş dönemindeki acı ve ahlaki yönden kötülükler,huzursuzluk,yanlızlık ve insan çatışmaları üzerine olmuştur. O dönemde kasaba hayatı vardı. Ancak nüfus sayısı 45.000 gibi kasabaya göre büyük bir nüfusun içinde büyümüştür.Gryphius’un okuduğu leiden üniversitesi (Haarlem,Amsterdam,Utrecht,Delft) gibi büyük şehirler de bulunan üniversiteler kadar kaliteli bir üniversitedir.Üniversite yaşamı bittikten sonra Gryphius 6 yıl kadar bir okuma ve çalışma dönemine girmiştir. Gryphius Rene Descartes ile yeni bir felsefe geliştirmiştir. Psikoloji stüdyoda yaptığı çalışmalarda tek bir konu üzerine değil okudukları,bilimsel disiplinler hakkındaki konular ve akademik çalışmaları üzerine çalışmıştır.Gryphius genç üretken bir şair olduğu için ününü geliştirmiştir.Gryphius şiir koleksiyonlarını,sone,gazelleriyle örnek olmak için özdeyişler yayınladı.Açıkcası bu yaptığıyla retorik geleneği ve almanca dilinin kurallarını kırmıştır.Daha sonra Aristotelesin  dört element teorisi hakkında bir tez hazırladı. Ayrıca Gryphius bir trajedisinde İngilteredeki iç savaşları ele almıştır.Daha sonra Gryphius’un Floransa ziyareti olmuştur.Floransa hakkında epik şiirler yazmıştır.Gryphius ayrıca şair olmakla birlikte bir avukattır. Gryphius’un çocukluğunda yani dokuz sene içerisinde  çektiği sıkıntılardan sonra avukatlığa atılır.Bir çok arkadaş ve yakınınıda kaybettiği için avukatlık isteği artmış daha sonra da avukat olmuştur.Glogauda avukatlık yaşantısını sürdürmüştür.Onun şairlik hayatının son döneminde yazdığı eserlerindende esinlenicek olursak barış için derin bir özlem olduğunu görmekteyiz. Buna ek olarak eserlerinin tümünde gördüğümüz insanların başarı güdüsü ve aspirasyon geçiciliği içinde Barok döneminin tipik bir ‘’ makyaj’’ yani üstünü kapama başka bir deyişle parçayı güzelleştirmede diyebiliriz. Bunun bir örneği Gryphius’un şiirinde bir kibir olduğunu alman çalışma teorisine göre hazırladığını ayrıca bu şiirinde otuz yıl süren savaşlardaki dehşeti dindirmeyi amaçlamıştır. Ülkesi için yazdığı şiiri alman halkını göz yaşına boğmuştu. Çünkü yaşadıklarından çektiği sıkıntılardan yola çıkarak ülkesinin de  çektiği sıkıntıları işleyen bir şiirdir bu şiir.Gryphius bu başarı dolu şair ve avukatlık döneminden sonra  16 temmuz 1664’te Glogauda vefat etmiştir.

ESERLERİ

Latin eserleri:

§  Herod Furiae et Rachelis Lachrymae , Glogau 1634

§  Dei Vindicis Impetus et Herod Interitus , Gdansk 1635

§  Parnassus renovatus Gdansk 1636

§  Epigrammata liber Ben, Leiden 1643

§  Olivetum Libri tres , Floransa 1646

Şiir:

§  Sonnets ("Lissa sone"), Lissa 1637

§  Oğul ve Feyrtags soneleri , Leiden 1639

§  Sonnets. İlk kitap , Leiden 1643

§  Oden. İlk kitap , Leiden 1643

§  Epigrammata. İlk kitap , Leiden 1643

§  Ölü mezarlık ve dinlenme yeri Üzerine Düşünceler , Wrocław 1657

Trajediler:

§  Leo Armenius veya prens-cinayet ( trajedi ), Wrocław 1657

§  Gürcistan Catherine veya bewehrete direnci (trajedi), Wrocław 1657

§  Cardenio ve Celinde veya mutsuz Verliebete (trajedi), Wrocław 1657

§  Katledilen veya Büyük Britanya Carolus Stuardus Majesteleri Kral (trajedi), Breslau 1657; iyice gözden geçirilmiş ve Revize Wroclaw 1663

§  Cömert hukuk bilgini, ya ölüyor Aemilius Paulus Papinianus (trajedi), Wroclaw 1659

Komediler:

§  Absurda Comica veya Bay Peter Ayva / Schimpff oyunu , Wrocław 1658

§  Horribilicribrifax. Teutsch , Wrocław 1663

§  Verlibtes hayalet / şarkı Spil. Gelibte diken / Schertz-Spil Rose in Silesian lehçesi (Double Dram), Wrocław 1660

Nesir:

§  Fewrige Gri şehir , Lizbon 1637

§  Mumiae Wratislavienses , Wrocław 1662

§  Dissertationes FUNEBRES.

Kaynakça: wikipedia,almanca wikipedia

SABRİ DEMİR